بازرسی و تست چاه ارت
چاه ارت به عنوان یک سیستم حفاظتی در برابر نوسانات برق و تخلیه بارهای الکتریکی طراحی شده است و نقش بسزایی در کاهش حوادث برق‌گرفتگی در صنعت دارد. برای اطمینان از کارایی و ایمنی این سیستم، نیاز به تأییدیه‌های لازم از شرکت‌ها یا سازمان‌های معتبر وجود دارد. این تأییدیه‌ها معمول شامل بررسی و تست چاه ارت توسط متخصصین می‌شود.شرکت بازرسی آستا به پشتوانه سال‌ها تجربه و با بهرهگیری از کادری متخصص و تجهیزات پیشرفته خدمات بازرسی و تست چاه ارت را ارائه می‌نماید.
در جریان این بازرسی‌ها، مقاومت چاه ارت و یا صاعقه‌گیر با دقت بسیار بالا اندازه‌گیری می‌شود و در صورت مناسب بودن مقاومت چاه ارت (متناسب با سیستم همبند) گواهینامه بازرسی مربوطه صادر می‌گردد. لازم به ذکر است که بازرسی سیستم همبند نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است. برای مطالعه بیشتر در خصوص تست چاه ارت روی مقاله “چاه ارت چیست ” کلیک کنید.
هدف از به کار بردن اتصال زمین (ارت)
تست چاه ارت
استاندارد بین المللی IEEE81 دستورالعملی ارائه کرده است که بعد از اجرای سیستم ارتینگ به هر روش (عمقی – سطحی – میله ای) باید توسط دستگاه اندازه گیری ارت‌سنج، مقاومت اهمی سیستم ارتینگ سنجیده شود. به منظور حصول اطمینان از صحت کارکرد سیستم ارت در مقابل اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه ضروری‌ست مقاومت سیستم ارت به صورت سالانه اندازه گیری شود. این اضافه ولتاژ باعث صدمه دیدن دستگاه‌ها و افراد می‌شود. همچنین ولتاژهای بسیار زیاد و خطرناک ناشی از برخورد صاعقه با دکلهای کامپیوتری نیز می‌توانند این مشکلات را ایجاد نمایند. برای مطالعه بیشتر در این زمینه، روی مقاله روش های تست چاه ارت کلیک کنید.برای آشنایی با نصب و نگهداری چاه ارت کلیک کنید.
تست سیستم ارتینگ
استاندارد بین المللی IEEE81 دستورالعملی ارائه کرده است که بعد از اجرای سیستم ارتینگ به هر روش (عمقی – سطحی – میله ای) باید توسط دستگاه اندازه گیری ارت سنج مقاومت اهمی سیستم ارتینگ سنجیده شود. به منظور حصول اطمینان از صحت کارکرد سیستم ارت در مقابل اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه ضروری‌ست مقاومت سیستم ارت به صورت سالانه اندازه گیری شود. این اضافه ولتاژ باعث صدمه دیدن دستگاه‌ها و افراد می‌شود. همچنین ولتاژهای بسیار زیاد و خطرناک ناشی از برخورد صاعقه با دکلهای کامپیوتری نیز می‌توانند این مشکلات را ایجاد نمایند.
تست صاعقه گیر
استاندارد بین المللی IEEE81 دستورالعملی ارائه کرده است که بعد از اجرای سیستم ارتینگ به هر روش (عمقی – سطحی – میله ای) باید توسط دستگاه اندازه گیری ارت سنج مقاومت اهمی سیستم ارتینگ سنجیده شود. به منظور حصول اطمینان از صحت کارکرد سیستم ارت در مقابل اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه ضروری‌ست مقاومت سیستم ارت به صورت سالانه اندازه گیری شود. این اضافه ولتاژ باعث صدمه دیدن دستگاه‌ها و افراد می‌شود. همچنین ولتاژهای بسیار زیاد و خطرناک ناشی از برخورد صاعقه با دکلهای کامپیوتری نیز می‌توانند این مشکلات را ایجاد نمایند.
تست همبندی چاه ارت
استاندارد بین المللی IEEE81 دستورالعملی ارائه کرده است که بعد از اجرای سیستم ارتینگ به هر روش (عمقی – سطحی – میله ای) باید توسط دستگاه اندازه گیری ارت سنج مقاومت اهمی سیستم ارتینگ سنجیده شود. به منظور حصول اطمینان از صحت کارکرد سیستم ارت در مقابل اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه ضروری‌ست مقاومت سیستم ارت به صورت سالانه اندازه گیری شود. این اضافه ولتاژ باعث صدمه دیدن دستگاه‌ها و افراد می‌شود. همچنین ولتاژهای بسیار زیاد و خطرناک ناشی از برخورد صاعقه با دکلهای کامپیوتری نیز می‌توانند این مشکلات را ایجاد نمایند.
خطرات عدم وجود سیستم ارتینگ
عدم وجود سیستم ارتینگ (چاه زمین) در یک تأسیسات الکتریکی می‌تواند خطرات جدی برای افراد و تجهیزات ایجاد کند. برخی از این خطرات عبارتند از:
خطر برق‌گرفتگی: بدون سیستم ارتینگ، احتمال برق‌گرفتگی در صورت بروز نوسانات یا اشکالات الکتریکی افزایش می‌یابد، زیرا هیچ راهی برای تخلیه بارهای اضافی وجود ندارد.
آتش‌سوزی: نوسانات ولتاژ و اتصال کوتاه‌ها می‌توانند باعث گرم شدن سیم‌ها و در نهایت آتش‌سوزی شوند. سیستم ارتینگ کمک می‌کند تا بارهای اضافی به زمین تخلیه شوند و خطر آتش را کاهش دهند.
آسیب به تجهیزات الکتریکی: بدون سیستم مناسب برای کنترل ولتاژ، تجهیزات الکتریکی ممکن است دچار آسیب‌های جدی شوند که منجر به خرابی یا کاهش عمر مفید آن‌ها خواهد شد.
اختلال در عملکرد دستگاه‌ها: عدم وجود چاه زمین ممکن است باعث اختلال در عملکرد دستگاه‌های حساس مانند سرورهای کامپیوتری، تجهیزات پزشکی و سایر وسایل الکترونیکی شود که نیاز به شرایط پایدار دارند.
احتمال صدمات جانی: در مواقع بروز مشکلات برقی مثل رعد و برق یا نوسانات شدید شبکه، عدم وجود یک سیستم ارتینگ مؤثر می‌تواند جان افراد را تهدید کند.
مشکلات قانونی و بیمه‌ای: نبود استانداردها شامل عدم نصب صحیح چاه ارت ممکن است مشکلات قانونی ایجاد کند؛ همچنین شرکت‌های بیمه ممکن است خسارت ناشی از حوادث را تحت پوشش قرار ندهند اگر اثبات شود که حفاظتی لازم انجام نشده بود.
کیفیت پایین انرژی: عدم وجود چاه زمین منجر به کیفیت پایین انرژی مصرف شده شده که تأثیر منفی بر روی عملکرد کلی دستگاه‌ها خواهد داشت.
به طور کلی، توجه به نصب و نگهداری درست سیستم‌های ارتینگ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است تا از بروز حوادث ناخواسته جلوگیری شود.
عوامل ایجاد خطا در تست چاه ارت و اندازه گیری‌ها
عوامل متعددی ممکن است باعث ایجاد خطا در اندازه گیری مقاومت الکترود زمین و تست چاه ارت شوند. در ادامه به مهمترین آن‌ها اشاره می‌شود. این عوامل عبارتند از:
- اجرام فلزی مدفون در خاک
- جریان‌های سرگردان ناشی از منابع مختلف AC و DC
- نزدیکی بیش از حد میل جریان به الکترود زمین آزمون
- خطای دستگاه‌های اندازه‌گیری
- خطای اپراتور در بازرسی فنی و تست چاه ارت
- به کارگیری دستگاه یا روش اندازه گیری نامناسب در تست چاه ارت
ایمنی تست چاه ارت
- کلیه اندازه‌گیری‌ها و تست چاه ارت باید توسط فرد یا افراد کار آزموده و ماهر انجام شود.
- انجام اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی سیستم اتصال زمین در روزهای طوفانی، بارانی یا مواقعی که احتمال وقوع صاعقه باشد، مجاز نیست.
- استفاده از لوازم حفاظت فردی مانند دستکش عایق و کفش کار مناسب در هنگام تست چاه ارت و اندازه گیری الزامی است.
- جهت انجام تست ارت و آزمون از تجهیزاتی استفاده شود که استاندارد IEC-61010 را برای ایمنی و استاندارد IEC-61557 را برای کارایی، دارا باشند.
- مسیر تست و بازرسی چاه ارت و آزمون باید به نحوی انتخاب شود که خطرات احتمالی به حداقل برسد. در این راستا بهتر است مسیر انتخابی با خیابان‌های پر رفت و آمد یا پیاده‌رو‌های شلوغ تلاقی نداشته باشد. در این مسیرها از علائم و نشانه‌های مناسب حین بازرسی فنی و تست چاه ارت استفاده شود.
- فرد کار آزموده و ماهر همواره باید در ارتباط با افرادی باشد که در محل چاه ارت حضور دارند و قرار است میل های آزمون را در نقاط دور جابه جا نمایند.
- قطع برق تاسیسات (حتی پست برق) ممکن است منجر به بی برق شدن سیستم زمین نشود. زیرا ولتاژ می‌تواند از طریق پست های مجاور (با استفاده از نول فشار ضعیف، شیلد کابل ها و غیره) به خاطر کلید زنی یا وقوع خطا در آن به سیستم زمین منتقل شود. به همین دلیل قبل از اقدام به تست چاه ارت و اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی الکترودهای زمین باید نسبت به سنجش ولتاژ های سرگردان روی سیستم زمین و قابل قبول بودن آن اطمینان حاصل نمود.
- پیش از جدا کردن یک الکترود از سیستم زمین باید از عدم وجود جریان‌های بزرگ در آن اطمینان حاصل نمود.
- نباید تمامی الکترودهای زمین یک سیستم را هنگام تست چاه ارت یک جا قطع نمود. مگر آن‌که تاسیسات مربوطه از قبل به طور کامل بی برق شده باشند.
استانداردهای ارتینگ
بازرسی فنی و تست چاه ارت بر اساس ماده ۱۳-۲-۵ انجام می‌شود. بر این اساس تاسیسات الکتریکی را باید قبل از شروع بهره برداری یا پس از هر تغییر عمده در آن آزمود تا نسبت به صحت کارهای انجام شده طبق این مقررات اطمینان حاصل شود.
روال بازرسی چاه ارت و دریافت گواهی سلامت
در صورت نیاز به بازرسی چاه ارت و دریافت سرتیفیکیت چاه ارت یا گواهی سلامت ، مشخصات فنی دستگاه، تعداد و محل بازرسی را به شرکت بازرسی آستا اعلام کنید. سپس از طرف شرکت آستا پیش فاکتور دریافت می‌کنید. موافقت کارفرما در خصوص پیش فاکتور بایستی به صورت کتبی یا شفاهی به شرکت اعلام شود. پس از اعلام موافقت و پرداخت پیش فاکتور (بر اساس الزامات INSO-ISO-IEC 17020)، در سریع ترین زمان ممکن بازرس متخصص به پروژه اعزام شده و کار بازرسی و کلیه تست های مورد نیاز انجام خواهد شد.
اگر دستگاه مورد بازرسی بر اساس استاندارد مربوطه هیچ عدم انطباقی نداشت، گواهینامه بازرسی چاه ارت را دریافت خواهید کرد. در غیر این صورت گزارش عدم انطباق تصویری با شرح تمام جزییات (طبق نمونه) برای کارفرما ارسال می شود. برای رفع عدم انطباق دو ماه فرصت دارید. در صورت وجود عدم انطباق، بازرسی دوم آستا همیشه رایگان است.
نمونه گواهی سلامت بازرسی چاه ارت
سوالات متداول
ماده ۲۲ آئین نامه حفاظتی تاسیسات الکتریکی در کارگاه ها منتشر شده توسط وزارت کارو امور اجتماعی:
کارفرما مکلف به اخذ تاییدیه سالیانه صحت عملکرد سیستم اتصال به زمین (الکترود ارت – دستگاه ها- همبندی ها و دیگر تجهیزات و متعلقات) از وزارت کار و امور اجتماعی می باشد.
ماده ۲۲ آئین نامه حفاظتی تاسیسات الکتریکی در کارگاه ها منتشر شده توسط وزارت کارو امور اجتماعی:
کار فرما مکلف به اخذ تاییدیه سالیانه صحت عملکرد سیستم اتصال به زمین ( الکترود ارت – دستگاه ها- همبندی ها و دیگر تجهیزات و متعلقات ) از وزارت کار و امور اجتماعی می باشد.
بر اساس آئین نامه حفاظتی تاسیسات الکتریکی در کارگاه ها منتشر شده توسط وزارت کارو امور اجتماعی:
اتصال زمین: هرگونه اتصال هادی عمدی یا تصادفی یک مدار الکتریکی یا تجهیزات به زمین یا به برخی بدنه های هادی که به جای زمین (ارت) عمل می کنند، حکم زمین را دارد.
اتصال زمین مؤثر: اتصال به زمین عمدی از طریق یک اتصال زمین یا اتصالاتی با امپدانسی به حد کافی پایین بوده که ظرفیت مناسب برای حمل جریان را دارد تا از ایجاد ولتاژهایی که ممکن است منجر به ایجاد خطر برای تجهیزات متصل به آن یا افراد می شود، جلوگیری نماید .
ماده ۳۸ آئین نامه حفاظتی تاسیسات الکتریکی در کارگاه ها منتشر شده توسط وزارت کارو امور اجتماعی:
استفاده از سیم ارت به جای سیم نول و بالعکس تحت هر شرایطی ممنوع است.
استفاده از کلید محافظ جان (RCD) به عنوان جایگزین سیستم اتصال به زمین برای حفاظت در برابر برق گرفتگی ممنوع است و فقط به عنوان حفاظت مضاعف می توان از آن ها استفاده نمود؛ مگر در مواردی که در این آیین نامه به صراحت بیان شده است.
